Rechthebbende doet afstand; zonder overleg met andere nabestaanden - wat te doen?

VRAAG

Graag wil ik uw advies over het volgende; Er wordt afstand gedaan van een urnennis door de rechthebbende. In de urnennis staat een asbus van een kindje. De familie (opa, oma en zus) van dit kindje heeft te kennen gegeven dat ze bang zijn dat de nis door de rechthebbende wordt gesloten en dat de asbus verdwijnt, want het kindje is van hun overleden dochter. Rechtmatig mag de rechthebbende (ex-echtgenoot overleden dochter) afstand doen, maar nu gaat mijn gedachten uit naar de opa, oma en zus die niet weten dat hij afstand doet en dat hij de asbus op haalt. Ik kan ze vanwege de wet op privacy hierover niet informeren maar ik vind het gevoelsmatig bijzonder lastig om niets te kunnen zeggen. Mijn vraag is wat kan ik doen in deze? Zelf had ik bedacht om in de bevestigingsbrief te zetten dat hij ter alle tijden de overige nabestaanden moet informeren over zijn besluit, maar kan dat zomaar. Tenslotte staat hij als rechthebbende in zijn recht afstand te doen van deze nis. Graag zie ik uw kundig advies tegemoet.

ANTWOORD

Op deze vraag is het juridische antwoord klip en klaar: je hebt alleen te maken met de rechthebbende. De vader van het overleden kind. Wanneer verlenging van het recht op de urnen nis aan de orde is, heeft hij een paar mogelijkheden:

• Recht verlengen en de nis in stand houden.
• Recht niet verlengen en de as(bus) kan geruimd worden.
• Recht niet verlengen en hij geeft een andere bestemming aan de as / haalt  de asbus op.
• Recht overdragen aan iemand anders en deze laten besluiten of recht verlengd wordt.

Wanneer de rechthebbende afstand doet en hij geeft aan de as op te willen halen, dan is dat (zoals je zelf ook schrijft) zijn goed recht en moet je daaraan meewerken.

Dan het emotionele aspect. Uit je vraag lees ik dat andere familieleden van het kindje (zijnde opa, oma en een zus) de nis bezoeken en waarschijnlijk de nis in stand willen houden. Ze hebben tenminste aangegeven dat ze bang zijn dat de as verdwijnt. Je schrijft dat de rechthebbende de ex-echtgenoot van de moeder van het kind is. Ik vraag me dan af of er contact is tussen de zus van het kindje en haar vader. Ik ga er hierbij vanuit dat de rechthebbende zowel de vader van het overleden kind als van de door jou genoemde zus is. Ik zou haar adviseren contact te zoeken met de rechthebbende en hem simpelweg de vraag stellen of hij het recht op de nis wil verlengen. De zus en anders de grootouders weten wanneer de as in de nis geplaatst is en zij kunnen dan (wellicht met behulp van jou) zelf ook uitrekenen wanneer verlenging aan de orde is, daar is niets geheim aan. Als er contact is tussen de zus en de rechthebbende en hij geeft aan niet te willen verlengen, kan aan hem de vraag gesteld worden of hij het recht wil laten overschrijven op naam van de zus. Ik zeg altijd vijftig procent kans dat dat lukt, zeker wanneer de rechthebbende er dan geen kosten aan heeft. Het initiatief om contact te leggen komt dan van de zus af. Jij mag inderdaad een mogelijke toekomstige asbestemming niet doorgeven, je mag er wel op wijzen dat verlenging aan de orde is en grootouders en zus informeren welke mogelijkheden de rechthebbende heeft.

Het wordt lastiger wanneer de rechthebbende nergens aan wil meewerken. Wanneer grootouders en zus  de nis in stand willen houden, adviseer hen dan om per omgaande een civiele procedure te starten en vraag daar bewijs van. Stel een termijn van 10 dagen dat je het bewijs wilt hebben dat zij een procedure gestart zijn en om de zeggenschap over de nis / as te verkrijgen. Wanneer geëist wordt dat zij de zeggenschap over de nis willen hebben om de nis in stand willen houden terwijl de huidige rechthebbende de as wil verstrooien, is de kans dat een rechter besluit dat de nis in stand moet blijven reëel. Jurisprudentie geeft aan dat de instandhouding van een urnenlocatie belangrijker wordt gevonden dan deze opheffen en de as verstrooien. Gangbare gedachte hierachter is dat zolang er nabestaanden zijn die de individuele gedenkplek in stand willen houden, hier uitvoering aan gegeven wordt. Die verstrooiing zal op latere termijn toch ooit uitgevoerd worden.

Op het moment dat je bewijs hebt dat er een juridische procedure is, kan je de rechthebbende informeren dat je de as niet kunt vrijgeven zolang de rechter geen uitspraak gedaan heeft. Dit kan niet eindeloos gerekt worden, tenzij de rechter jou middels een voorlopige voorziening opdracht geeft om de asbus vast te houden in afwachting van een definitieve uitspraak.

Komt het inderdaad tot een juridische procedure, adviseer ik je direct jullie eigen juridische afdeling hiervan ik kennis te stellen. Zij hoeven er op dat moment niets mee, maar dienen wel geïnformeerd te zijn omdat de gemeente, zijdelings, betrokken wordt in een rechtsgang.

Je overweegt om in de bevestigingsbrief aan de rechthebbende te vermelden dat hij de overige nabestaanden moet informeren over zijn besluit. Op zich kan dat, maar dan zou ik schrijven dat je ervanuit gaat dat de rechthebbende met andere nabestaanden overleg heeft gehad over de beëindiging van het recht. Vervolgens wijs je op de mogelijkheid om het recht over te laten schrijven op naam van een ander familielid. Dan hou je het algemeen en laat het initiatief tot overschrijven bij de familie zelf.

Het zijn lastige situaties en ongewild kan je meegezogen worden in familieproblemen. Terecht wil je je daar niet in mengen en voorkomen dat je (onbewust) partij kiest. Regelmatig blijkt dat er binnen een familie niet gecommuniceerd wordt wanneer grafrechten verlengd moeten worden. De rechthebbende neemt een besluit en denkt er niet aan dat andere familieleden wellicht een ander besluit zouden nemen. Wanneer dan een overschrijving van het recht kan plaatsvinden voordat er onherstelbare handelingen met graf of as gedaan zijn, kan escalatie voorkomen worden.

Van een ander LOB-lid kreeg in kon langs een vergelijkbare vraag over een urnengraf. Een familielid heeft daar een juridische procedure gestart. Het starten was voor de rechthebbende voldoende om in te stemmen met overschrijving van het grafrecht. Ik hoop voor jou / jullie dat het zover niet komt en dat de familie in onderling overleg tot een oplossing komt.

IW apr24
16 april 2024