Overschrijven grafrechten in strijd met reglement? 2

Vraag:

Goedenmiddag mevrouw Harmsen,
Als het goed is heeft U onlangs een afschrift het reglement van onze begraafplaats te Echteld ontvangen. Hierop terugkomende en n.a.v. van eerdere e-mail uitwisseling is mijn vraag hoe te handelen als wij als college van kerkrentmeesters 2 verzoeken hebben ontvangen om bepaalde grafrechten over te schrijven. Binnen de familie van de overledene is er ruzie ontstaan over o.a. de nalatenschap, begrafeniskosten en over de grafrechten met daarbij horende het plaatsen van een grafzerk. Het 1e verzoek is van de testamentair-executeur (is de echtgenoot van een nichtje van de overledene) en het 2e verzoek is van een partner, waar overledene een aantal jaren in huis heeft gewoond, voordat hij naar een verzorgingstehuis is gegaan. Volgens informatie van een neef zouden zij een duurzame huishouding gevoerd hebben, maar niet getrouwd of een samenlevingscontract geregeld. Ook heeft de overledene niets vastgelegd in een testament. U begrijpt waarschijnlijk dat wij als college niet goed weten hoe wij juridisch goed handelen. Een neef heeft de begraafkosten voldaan en ook de begrafenisondernemer, want hij heeft zelf opdracht gegeven. De testamentair-executeur wil niets afwikkelen c.q. betalen want hij heeft niets kunnen regelen. Het was van te voren niet bekend bij de familie dat deze persoon aangewezen was als testamentair-executeur. Op zich is het natuurlijk gek dat familie hierover ruzie maakt, maar het zij zo. Als wij weten wie recht heeft op de grafrechten, dan willen wij dat gedegen doen want er zal de nodige nasleep kunnen komen. Uw bericht afwachtende, verblijf ik met vriendelijke groet.
A. van Z.

Antwoord:

Dag A.,
Om te beginnen het volgende: grafrechten hebben niets te maken met nalatenschap, erfenissen, of erfgenamen. Wanneer de rechthebbende is overleden kunnen de erfgenamen wel spullen of geld erven, maar het grafrecht is geen eigendom, omdat het niet het bezit van het graf impliceert, maar enkel het uitsluitend recht om in dat graf iemand te begraven (doen houden). Na het overlijden van de rechthebbende mag volgens de wet in feite iedereen die prijs stelt op instandhouding van het graf, het grafrecht opeisen, er zijn wettelijk geen rechtspersonen die voorrang hebben boven iemand anders. Wel kan de rechter eventueel achteraf afwegen wie er meer belang heeft (de ex-partner bijvoorbeeld in plaats van de buurman) maar er is niemand die op grond van de Wet op de lijkbezorging het grafrecht na overlijden kan opeisen, laat staan dat dat recht automatisch toevalt aan een van de erfgenamen of nabestaanden. Er zal altijd iemand moeten zijn die zich meldt en aangeeft dat hij of zij het grafrecht wil overnemen. Om ruzies en gedoe hierover te voorkomen hebben de meeste begraafplaatsen gelukkig in hun reglement vastgelegd wie voorrang krijgt bij het overschrijven van de rechten. In jullie reglement staat daarover iets in artikel 15 lid 2: â??het recht kan (na overlijden van de rechthebbende) worden overgeschreven op naam van de echtgenoot of levenspartner, dan wel een bloed of aanverwant tot en met de derde graad. â?? Hieruit maak ik op dat echtgenoot of levenspartner voorrang heeft boven de bloed- of aanverwant tot en met de derde graad. Tevens kan het bestuur beslissen om het grafrecht te verlenen aan iemand die geen levenspartner, of bloed of aanverwant tot in de derde graad is. Wat betreft verzoek 1 : het feit dat het hier de executeur testementair betreft van de overledene maakt niets uit voor het recht op het grafrecht – maar het is wel duidelijk dat het hier om familieleden gaat die een zekere betrokkenheid met de overledene hebben. Als u strak aan uw reglement wilt houden kunt u het nichtje vragen om rechthebbende te worden, maar het feit dat haar echtgenoot ook de nalatenschap afhandelt impliceert misschien dat ze dergelijke zaken liever aan haar echtgenoot overlaat. Mij lijkt in elke geval dat u weinig redenen hebt om dit echtpaar de rechten te weigeren. Tenzij zich een familielid heeft gemeld die qua bloedverwantschap dichter bij de overledene staat. Wanneer er een partner (1e graad), zuster/broer (of zoon/dochter (2e graad) is die rechthebbende wil worden, dan kunt u als kerkbestuur besluiten deze persoon voorrang te geven op grond van uw verordening. Vraag 2 lijkt me dat u hier toch echt de levenspartner moet laten voorgaan boven de neef. Maar ik zeg dat puur op morele gronden. En daarmee volg ik de strekking cq de bedoeling van uw reglement, waarin u eerst de echtgenoot – of levenspartner noemt en daarna pas de bloedverwanten in de derde graad. Uw toevoeging wat betreft de neef die de begraafkosten heeft voldaan begrijp ik niet zo goed, het is me onduidelijk of dit kwestie 1 of kwestie 2 betreft. Verder raad ik aan om uw vragen ook even voor te leggen aan Mr. W.G.H.M. van der Putten in zijn juridische adviesrubriek op www.uitvaart.nl Vermeld daarbij duidelijk het artikel uit uw reglement en per geval wie er nu daadwerkelijk een verzoek tot overschrijving van de grafrechten heeft gedaan. Men kan hierover wel ruzie maken, maar voor u geldt alleen of de eerste aanvrager voldoet aan de bepalingen in uw reglement. Mijns inziens geldt dat voor zowel het nichtje (cq de aangetrouwde neef=executeur testamentair) in het eerste geval, als voor de partner in het tweede geval, maar misschien heeft hij nog een andere overweging die ik niet ken.
Met vriendelijke groet,

Pauline Harmsen
9 mei 2006