Canonieke redenen

VRAAG

Graag willen we helderheid krijgen over een artikel in ons reglement waarbij begravingen kunnen worden geweigerd om canonieke redenen. Welke canonieke redenen kunnen dit zijn? Graag ontvangen we specifieke uitleg over dit begrip.

ANTWOORD

In Reglementen van RK begraafplaatsen komen wij met enige regelmaat artikelen tegen welke de strekking hebben dat het bestuur een begraving in een graf kan weigeren. In het artikel in uw reglement staat:

Het bestuur behoudt zich het recht voor, ook nadat grafrechten zijn verleend, om canonieke redenen begraving van een overledene en met name de bijzetting in een dubbel graf of een familiegraf te weigeren, onder teruggave van de reeds betaalde rechten, of alleen de begraving op een bepaald gedeelte van de begraafplaats toe te staan.

Het is nogal iets wat in uw reglement staat. De LOB maakt in haar reactie graag onderscheid in de juridische aspecten tussen het canonieke recht en de overige wettelijke basis waarop grafrechten gebaseerd zijn.

Het canonieke recht is het kerkelijke recht dat binnen de RK kerk nog steeds aangehangen wordt. Het canonieke recht kan verder gaan dan alleen over het kerkelijk leven. Ook hoe iemand in de maatschappij staat kan hierbij betrokken worden. In tijden van afnemende kerkelijke betrokkenheid en dalend kerkbezoek, lijkt het erop dat er ook steeds minder aandacht is voor het canonieke recht. Het is een persoonlijke visie hoe iemand tegenover deze maatschappelijke ontwikkeling staat en daar heb ik in het kader van de beantwoording van uw vraag dan ook geen mening over.

U vraagt naar voorbeelden waarop uw bestuur een begraving op canonieke gronden kan weigeren. U kunt hierbij denken aan iemand die gescheiden is. Echtscheiding kan een reden zijn om iemand de toegang tot de eucharistieviering of het avondmaal te ontzeggen, maar zou ook een redenen kunnen zijn om een begraving te weigeren op canonieke gronden. Een huwelijk tussen twee partners van verschillende geloven waarbij de RK partner als eerste begraven is de achterblijvende heeft een ander of geen geloof. Wanneer die overlijdt zou een bestuur een begraving kunnen weigeren omdat de overledene niet Rooms Katholiek is. De RK kerk is geen voorstander van cremeren, maar als het toch gebeurt wil men dat de as onverdeeld in gewijde grond wordt begraven. Op canonieke gronden zou een bestuur kunnen verbieden om as te verstrooien op een RK begraafplaats. Zo zijn er meer redenen te benoemen, dat gaat echter te ver voor dit antwoord. De vraag welke uw bestuur zich moet stellen is of men een begraving op uw begraafplaats zou willen of moeten weigeren.

In een Reglement van een bijzondere begraafplaats (geen gemeentelijke begraafplaats) kan opgenomen zijn dat de rechthebbende een meelevend lid van de kerkelijke gemeente of parochie moet zijn welke de eigenaar van de begraafplaats is. In het verleden was deze beperking te motiveren doordat de begraafplaats een beperkte capaciteit had of omdat de begraafplaats gewijde grond was waarin alleen de eigen ‘achterban’ begraven kon en mocht worden. De vraag kan gesteld worden of in tijden van krimpende parochiën en steeds minder begravingen hieraan vastgehouden moet worden. Daarover gaan echter de individuele parochiën en begraafplaatsbesturen.

Wanneer grafrecht echter eenmaal verleend is, dan heeft een bestuur juridisch geen zeggenschap meer wie er in het graf begraven wordt. Het wordt wel geprobeerd te regelen in uw Reglement, maar de Wet op de lijkbezorging, Wlb, is hogere wetgeving dan uw Reglement. De Wlb geeft aan dat de rechthebbende bepaald wie er in een graf begraven wordt. De juridische houdbaarheid van het artikel is dan ook minimaal. Bij uitgifte van grafrecht kunnen wél canonieke redenen zijn om de uitgifte te weigeren, maar in geval van een bijzetting in een bestaand graf gaat hogere wetgeving voor. Wat bij uitgifte van grafrecht kan, is dat op een RK begraafplaats een deel van de begraafplaats aangewezen is voor begravingen van mensen welke niet Rooms katholiek zijn. Dat is ook geprobeerd in uw Reglement te regelen, alleen niet goed gelukt doordat het hele artikel hierover juridisch niet klopt.

Kortom, canonieke reden om een begraving te weigeren? Ja, er zijn situaties dat dat mogelijk is, maar niet in een bestaand graf. Hoewel u zich kunt afvragen of nabestaanden vader of moeder nog wel bij u willen begraven wanneer zij eerst een juridische discussie moeten voeren of zij gebruik kunnen maken van hun wettelijke recht om gebruik te maken van het graf.

IW feb22
1 maart 2022