Samen bollen planten

Bollen planten kan iedereen. Ada Wille nodigt dan ook iedereen ertoe uit dit gezamenlijk te doen op 7 en 8 oktober aanstaande, tijdens het eerste Nationale Bloembollenweekend. Begraafplaatsen zijn de ideale plekken om (veel) bollen in de grond te stoppen. Maak er een feestelijk weekend van. Goed voor de natuur. Goede pr voor uw begraafplaats.

Dit voorjaar, klussend in de tuin, kwam ik ze weer tegen: uitgeputte hommelkoninginnen die – vanwege de hoge temperaturen – te vroeg uit de winterslaap waren gekomen en op zoek gingen naar nectar en stuifmeel. Bij op dat moment te weinig aanbod vind je ze uitgeput op de grond, met hun pootjes traag trappend in de lucht. Met een theelepeltje suikerwater lukt het meestal om ze te reanimeren, gulzig drinken ze het water op. Maar daarmee is het probleem natuurlijk niet opgelost. Ons voorjaar wordt steeds warmer – het is al een paar keer voorgekomen dat het twintig graden was in februari. Bijen en hommels komen bij vijftien graden uit hun winterslaap, ook al is er nog te weinig aanbod voor hen van nectar en stuifmeel. Ze verbruiken door het vliegen energie, kunnen niet genoeg bijtanken en vallen letterlijk uit de lucht. Als één hommelkoningin sneuvelt, sneuvelt een heel hommelvolk, want de koningin overwintert solitair en bouwt in het voorjaar een nieuw volk op.

Reddingsactie
Actie dus! Tijdens het redden van de hommelkoninginnen, kwam deze gedachte in mij op: waarom wel een landelijke boomplantdag – en dan alleen voor groep 7 en 8 van de lagere school, met alle praktische uitdagingen die dat met zich meebrengt – en geen bollenplantdag? Een boom planten is niet altijd makkelijk, maar werkelijk iedereen, van jong tot oud, kan een bol in de grond of in een bloempot stoppen. En wie wordt er nu niet blij van voorjaarsbloeiers als voorbodes van de lente, dus waarom niet iedereen betrekken bij het aanplanten van die voorjaarsbollen die insecten in het voorjaar een kickstart geven? En eenmaal geplant bloeien ze elk jaar weer.

Zo werd het idee voor een landelijke bloembollenactie geboren. Samen met bollenkweker JUB en Stichting Steenbreek is het plan verder uitgewerkt. Stichting Steenbreek – bekend van het NK Tegelwippen en ‘Maai Mei Niet’ – bood haar digitale infrastructuur en netwerk aan om de campagne snel en nog voor dit najaar in de steigers te zetten. En zo is het eerste Nationale Bloembollenweekend een feit. De aftrap vindt plaats op vrijdag 6 oktober in Culemborg. We nodigen die dag iedereen uit om op 7 en 8 oktober (en/of daarna) actie te ondernemen door zoveel mogelijk bollen te planten.

Aan de slag!
Begraafplaatsen lenen zich uitstekend voor een bloembollenactie. Zeker nu het Weekend van de Begraafplaats niet meer bestaat is het een goede gelegenheid voor promotie. Insteek is dat het een jaarlijks terugkerende traditie wordt, dus goede pr is onontbeerlijk. Stichting Steenbreek zet op haar website de nodige praktische info, inclusief een poster. Maak daar vooral gebruik van.

Begin al in september met de promotie van het bloembollenweekend: hang informatie over de bollen op het infobord, bijvoorbeeld de poster van Stichting Steenbreek. Doe een oproep om te komen helpen met bollen planten, biedt daarbij koffie en cake aan.

Plant zelf bollenmengsels aan bij entrees, in bermen en gazons, in bloembakken bij aula’s en koffiekamers en in boomspiegels. Gebruik stinzenbollen in de schaduwrijke delen. Onderzoek of grote oppervlakken, zoals bermen langs hoofdwegen, zichtassen vanuit aula’s, et cetera machinaal beplant kunnen worden.

Betrek diverse groepen bij de actie. Vrijwilligers van stichtingen kunnen helpen bij aanplant op oude (gesloten) begraafplaatsen. Deel bollen uit aan nabestaanden om op het graf te planten (of in een pot op het graf) en stel daarvoor tuinaarde beschikbaar. In graftuinen is het een mooie aanvulling. Kinderen komen graag op begraafplaatsen in het kader van een natuuractiviteit, dus nodig vooral ook scholen uit om op de begraafplaats bollen te komen planten, eventueel in combinatie met het plaatsen van een bijenhotel. Nodig omwonenden uit voor een bollenwandeling in het voorjaar.

Budget
Vanaf september zijn de voorjaarsbollen te koop en deze moeten vóór de vorst de grond in. De meeste gemeenten hebben inmiddels een biodiversiteitsplan opgesteld, dat voor een deel leunt op burgerparticipatie. Als vanuit die beschikbare budgetten een deel wordt besteed aan bloembollen op de begraafplaats, kan er centraal worden ingekocht. Bedrijven kunnen meedoen als sponsors voor scholen en dergelijke.

Biologisch? Logisch!
Als je bollen plant om bijen en hommels te helpen en de biodiversiteit te verhogen, dan gebruik je uiteraard biologische bollen. De reguliere bollenteelt gebruikt bestrijdingsmiddelen die in hele lage concentraties – vooral de neonicotinoïdensoorten – zeer giftig zijn voor bijen en hommels. Hoewel veel soorten bestrijdingsmiddelen inmiddels verboden zijn, worden ze nog steeds aangetroffen op de bollen, waarschijnlijk ook omdat het gif lang in de grond aanwezig blijft. Bij testen van Velt (Bodemkundige Dienst België) zijn soms wel zeventien verschillende middelen aangetroffen, die vooral door de stapeling extra giftig kunnen zijn. Des te meer reden om de biologische teelt van bollen te stimuleren en een oproep om vooral biologische bollen te kopen voor het Nationale Bloembollenweekend!

Soorten
Toppers onder de voorjaarsbollen zijn natuurlijk: krokus, blauw druifje, sneeuwklokje, sneeuwroem, winterakoniet, wilde hyacinth, bosanemoon, vogelmelk en botanische tulp.

Een groot aantal voorjaarsbollen zijn de zogenaamde stinzensoorten. Deze kwamen van oudsher voor bij kastelen en buitenplaatsen en vormen door natuurlijke vermeerdering (‘verwildering’) op den duur prachtige tapijten in het voorjaar. Denk naast de voorjaarsbollen ook aan vroegbloeiende heesters als skimmia, cornus mas, prunus spinosa, kersensoorten (enkelbloemig), et cetera.

Niet alleen voorjaarsbollen zijn belangrijk. Creëer een lange en zo aansluitend mogelijke ‘bloeiboog’ van het vroege voorjaar tot late najaar waarin bollen, planten, heesters en bomen nectar en stuifmeel aanbieden.

De LOB ondersteunt het Nationale Bloembollenweekend van harte en organiseert op 12 oktober 2023 een Studiedag Biodiversiteit, waar ook een infostand over bollen aanwezig zal zijn.

Verder lezen, kijken, klikken
Info over het Nationale Bloemenbollenweekend: www.bloembollenweekend.nl en op de site van Stichting Steenbreek: www.steenbreek.nl. Download hier ook de poster.

Leveranciers biologische bollen:
JUB: www.jubholland.nl
Lubbe Lisse: www.lubbelisse.nl
Natural Bulbs NL: www.naturalbulbs.nl
Biobol – Vereniging van biologische bollentelers: www.biobol.nl
Huiberts biologische bloembollen: www.huibertsbloembollen.nl
De Warande (vooral stinzen-, schaduw- en verwilderingsbollen): www.sterkebollen.nl
Velt promoot ecologisch tuinieren: www.velt.nu

JUB heeft een ‘Bonte Berm’ mengsel ontwikkeld dat maanden opeenvolgend bloeit en kleur biedt: www.debonteberm.nl.
Hoe een bloeiboog aan te leggen en gericht plantadvies voor voorkomende bijen en voedselbeschikbaarheid in geselecteerd gebied: www.bloeibogen.nl.
Download hier (gratis) de bloesemboog van IVN Natuureducatie: www.ivn.nl/natuurdownloads/bloesemboog.
Lees de Basisgids Stinzenplanten van Heilien Tonckens, Wil Leus en Rick Hoeksema (KNNV uitgeverij).