Hoe krijgen we die reigers weg?

Overlast van (roof-)dieren en vogels op begraafplaatsen kunnen op diverse wijzen bestreden worden. In Alphen aan de Rijn verjagen ze reigers met geluid, vriendelijk voor mens, dier en boom.

Al meer dan dertig jaar broeden grote groepen blauwe reigers op de Oosterbegraafplaats in Alphen aan den Rijn. Ze broeden in een bos van grove dennen op het oude gedeelte van de begraafplaats. Reigers zijn honkvast en zijn van november tot augustus in de buurt van hun nest te vinden. Tussen 15 maart en 15 juli mogen er geen verstoringsactiviteiten plaatsvinden in verband met het broeden. De reigers veroorzaken overlast door uitwerpselen. De familiegraven die recht onder de nesten liggen worden erg bevuild. Zo erg dat het niet meer acceptabel was tegenover de nabestaanden, aldus Renee de Boer, beheerder van de Oosterbegraafplaats. “Daarom werden de graven tot voor kort één keer per week schoon gespoten, maar dat brengt een enorme kostenpost met zich mee.”

Beschermde diersoort
Blauwe reigers behoren tot de beschermde inheemse diersoorten. Ze vallen onder de Flora- en Faunawet. Bij overlast mag en kan een beheerder ze niet zo maar verjagen. Eerst moet een vergunning worden aangevraagd bij het ministerie van Landbouw, Natuur en Visserij. Die werd verleend aan de gemeente Alphen aan den Rijn. Voor het tijdvak 21 februari 2007 tot en met 20 februari 2012 mag de gemeente zowel de blauwe reigers als de fazanten op de begraafplaats verjagen. De fazanten mogen gedood, verwond of gevangen worden, in het geval van de reigers mogen de dieren uitsluitend opzettelijk verontrust worden – maar alleen buiten het broedseizoen. Voor de verjaging van de blauwe reigers werd V.O.B. Verweij ingeschakeld, het bedrijf dat op de begraafplaats al jaren de overlast van konijnen en fazanten bestrijdt door middel van roofvogels en andere wettelijk toegestane middelen, zoals fretten voor het verjagen van konijnen. Verweij plaatste optische en akoestische middelen. Eigenaar Verweij: “Dat houdt in dat de eerste twee weken met een pistool een soort van rotjes worden weggeschoten die een fluitend en gillend signaal afgeven. Dit gebeurt twee keer per dag een uur lang en moet gebeuren door een van de medewerkers van het bedrijf. Onze medewerkers hebben daartoe de nodige vergunningen, want niet iedereen mag dit doen.” Verder houdt het bedrijf in de gaten wat de reigers doen. Het resultaat was dat twintig van de zestig reigers een andere plek zochten om te broeden. Vervolgens werd er een ‘vogelverschrikker’ geplaatst, een pop van anderhalve meter hoog, die via compressietechniek zich om de twintig minuten opblaast en hierbij het geluid afgeeft van een reiger in nood. Dergelijke poppen worden ook gebruikt in de fruitteelt. Standaard heeft de pop een geluid van een sirene, de aanpassing voor reigers is een eigen uitvinding van Verweij. Tot nu toe is niet gebleken dat de buurt het geluid als overlast beschouwt.

De Boer: “Een reiger geeft niet zomaar zijn broedplaats op, dus sommige reigers kwamen gewoon weer terug. Op dit moment mag niets gebeuren, omdat het broedseizoen aan de gang is, dat loopt tot 15 juli. Daarna wordt de pop weer gebruikt, net zo lang totdat alle reigers verdwenen zijn. Dit kan zo’n twee tot drie seizoenen duren; de kosten daarvan zijn ongeveer 10.000 euro per jaar. Overigens komen die niet ten laste van de begraafplaats, maar van een andere gemeentelijke afdeling.” De Boer geeft toe dat het het handigst en goedkoopst zou zijn om de bomen te kappen. “Maar dan geven we veel sfeer weg, want de rest van de begraafplaats kenmerkt zich door jonge aanplant.” De  bedoeling is de reigers zover te krijgen dat ze naar de Nieuwkoopse plassen gaan. “Hier in de buurt zijn verder geen hoge bomen, dus daar kunnen ze geen last veroorzaken.”