Eerste Chinese begraafplaats van Europa opent haar poort in Den Haag

Onder veel belangstelling van de Chinese gemeenschap en de pers opende op 3 april jongstleden uitvaartverzekeraar en -verzorger NUVA de eerste Chinese begraafplaats op Nieuw Eykenduynen in Den Haag. De NUVA streeft ernaar om haar begraafplaatsen zo multicultureel mogelijk te maken.

Hoewel de begraafplaats pas in juli te gebruiken is – het verkrijgen van de benodigde vergunningen kostte meer tijd dan gepland – en medewerkers vlak voor de officiële opening nog met machines het terrein stonden op te hogen, wilde de Chinese gemeenschap de plek graag voor hun jaarlijkse dodenherdenking, het Ching-Ming feest, inwijden. De vele aanwezigen konden de nieuwe begraafplaats dan ook nog niet in volle glorie aanschouwen en de opening door de Haagse burgemeester Deetman bestond slechts uit het onthullen van het ontwerp op een groot bord. Het ontwerp is een op maat gemaakte replica van een Chinese begraafplaats uit Hong Kong.

De hele begraafplaats is ongeveer elf hectare groot. Aan één zijde van de begraafplaats is een smalle strook opgehoogd waar straks een aparte poort het Chinese gedeelte zal aangeven. De Chinese begraafplaats zal bestaan uit twee rijen graven tegenover elkaar. In totaal gaat het om 250 familiegraven, een urnenmuur en een Chinese tuin. De zandgraven bieden plaats aan twee personen en twee urnen; zij worden voor eeuwig uitgegeven. Tijdens de opening waren er al graven verkocht.

Op dezelfde dag opende een bloemenwinkel annex Chinese uitvaartwinkel – met uitsluitend Chinese rouwartikelen – haar deuren in de binnenstad van Den Haag. De winkel is een initiatief van de stichting Chinese Brug en CUVO uitvaartverzorging. De specialistische uitvaartwinkel is de hele week geopend. In de winkel worden vooral papieren voorwerpen verkocht die nabestaanden ‘meegeven’ aan hun overledenen. Mevrouw Tjin A Lien van de stichting Chinese Brug: “Chinees rouwen bestaat uit zeven keer zeven dagen. Volgens ons geloof moet een overledene door zeven poorten om te komen tot de totale harmonie. De nabestaanden begeleiden de overledene op deze reis door het geven van offers aan hun doden. Anders gezegd: Chinezen verbranden offers om de geesten te plezieren zodat ze niet kwaad worden en ze de levenden met rust laten. Bij het offeren geven we spullen mee op hun reis naar de hemel. Deze spullen zijn gebruiksartikelen van deze tijd, zoals een horloge, een gsm, een paspoort, kleding en een chequeboek. Het volksgebruik wil dat die spullen verbrand worden, want het is voor die speciale overledene bestemd en je weet nooit wat er precies mee gebeurt op de begraafplaats.”

Naast deze offergaven krijgt de winkel binnenkort speciale Chinese doodskisten, die helemaal rond zijn. De ronde vorm staat symbool voor de kosmos en is daarom geliefd bij alle gezindten – de Chinese gemeenschap kent aanhangers van Confusius, Boeddhisten, Taoïsten, christenen en zelfs Islamieten. Chinezen hechten veel waarde aan kosmopolitisch denken. Men gelooft in wat zichtbaar is; wat men niet meer kan ervaren, kan in een God zitten of in Maria: de vorm maak niet zoveel uit. Vandaar dat er ook katholieke en islamitische Chinezen zijn.

Wit is de Chinese rouwkleur. Bij een Chinese begrafenis komt de hele gemeenschap afscheid nemen. Meestal is er een plechtigheid in de aula, en wordt er gesproken,. Als het om een niet-gelovige gaat spreekt de oudste zoon. Soms luistert men alleen naar muziek. Wel zijn er altijd veel bloemen en kransen in traditioneel rood en geel. Tjin A Lien: “De begrafenis, de voorouderverering en het mogelijk maken van de hemelse reis is belangrijk voor Chinezen: ze steken zich hiervoor zelfs in de schulden. We offeren veel, ook ná de 49 rouwdagen: het is gebruikelijk dat een Chinese familie twee keer per jaar de graven bezoekt. Vandaar de winkel.”

Multicultureel
Manager José Letsch van Nieuw Eykenduynen: “Ons beleid is om van een begraafplaats een begraafpark te worden. Een omgeving waar groen en grafstenen elkaar afwisselen en waar mensen ook komen voor de natuur. Nu is Eykenduynen een stenentuin. We willen een speciale sfeer creëren; de begraafplaats ligt midden in de bebouwde kom en er is weinig groen in deze wijk. Het is mooi als mensen tussen de middag even over ons terrein lopen. We willen voorzien in de behoefte om service op maat te verlenen, en meer dan alleen graven verkopen.

Commercieel werkt het waarschijnlijk ook beter: mensen die hier eerst tijdens de lunchpauze hun boterham kwamen eten, komen later langs om hier een plekje uit te zoeken. We vinden dat er nog steeds een taboe is rond de dood en we willen mensen graag helpen om deze te slechten. Bij een andere begraafplaats van ons, in Almere, zijn we een stap verder gegaan en hebben we de ‘drempel’ zelfs helemaal verwijderd. Mensen fietsen daar langs de grafheuvels naar de stad. Ons hele beleid is hierop gericht. Zo lijkt het ons prachtig om naast de Chinese tuin, een Japanse of Engelse tuin te hebben. Ons uitgangspunt is een multiculturele begraafplaats waar vele culturen hun plek hebben.”

De opening van de Chinese begraafplaats hadden ze liever wat later gepland, omdat de noodzakelijke vergunningen op zich lieten wachten, vertelt Letsch. “Op de strook is niet eerder begraven, het was een opslagplaats voor oude stenen. De gemeente ziet het dan ook als een uitbreiding, waarvoor we een kap-, bouw- en milieuvergunning moesten aanvragen. Dit duurde even. Zodoende zijn we nu pas gestart zijn met het storten van zand om de plek op te hogen. Uiteindelijk komen er 250 zandgraven van twee diep.”

Een ander technisch probleem ging over het soort kisten die de Chinezen willen gebruiken. Hun grote, ronde kisten zijn groter dan een doorsnee kist. Letsch: “Ze lijken ergens wel op afgeronde boomstammen. De originele kisten worden geïmporteerd uit China en wegen tussen de zeshonderd en achthonderd kilo per stuk. Dat kunnen we met het bestaande materiaal niet vervoeren en begraven. Om dit probleem op te lossen, hebben we een alternatief gevonden. De kisten houden wel hetzelfde uiterlijk, maar worden niet meer van massief hout gemaakt. De vorm wordt uitgehold, waardoor ze wel tilbaar zijn. Ook zijn de kisten breder, maar met de Amerikaanse liften kunnen we de afmetingen snel en makkelijk aanpassen.”

De stichting Chinese Brug bemiddelt in de verkoop van de graven. Zij spreken de taal, leggen de contacten in de gemeenschap, en reserveren plaatsen. Eykenduynen verzorgt het begraven en onderhoud aan het groen. De graven zijn eeuwigdurende familiegraven; dit op uitdrukkelijk verzoek van de Chinezen. Geloofsovertuiging speelt daarbij een belangrijk rol. Of dat discriminerend is ten opzichte van westerse graven waarvoor na dertig jaar bijbetaald moet worden om ze eeuwigdurend te maken? “Ik vind het woord discriminatie een erg zwaar woord,” antwoordt José Letsch. “Je kunt wel degelijk enige nuanceringen aanbrengen. Zo wordt een Chinees graf tot in lengte van jaren onderhouden en veelvuldig bezocht. Het ligt er na dertig jaar nog perfect onderhouden bij. Dat is soms in schril contrast met een westers graf dat er met het verstrijken van de jaren toch meer verwaarloosd uitziet. Verder geldt voor westerse graven dat het regelmatig voorkomt dat we gewoon niet weten of er nog nabestaanden zijn – en als ze er al zijn, waar ze zich bevinden. Bij de Chinezen zal dat laatste nooit gebeuren.”

Adressen
Stichting Chinese Brug, Zuidwal 94, 2512 XV Den Haag, tel. (070) 361 66 89
CUVO Chinese Uitvaartwinkel, Zuidwal 103, 2512 XV Den Haag
Nieuw Eykenduynen, Kamperfoliestraat 2a, Den Haag tel (070) 325 83 96