Eerlijke tarieven zijn mogelijk

Een eigen graf zou niet meer dan 2000 euro mogen kosten, meent Conradine de Reus, adviseur voor begraafplaatsen. Ze reageert hiermee op de discussie die voor de zomer woedde over de exorbitant hoge grafkosten. In De Begraafplaats legt ze uit waarom.

In de discussie die de afgelopen tijd is ontstaan over de hoogte van tarieven valt op dat gemeentelijke begraafplaatsen te vaak in de verdediging gaan. Het wordt tijd dat beheerders het heft in eigen hand nemen en het gekozen beleid krachtig uitdragen, ook als voor een (aanmerkelijke) verhoging van de tarieven is gekozen. Toch vraag ik me soms af hoe men tot de bepaling van een nieuw tarief is gekomen en of het niet anders kan.

Bekend is dat veel gemeentelijke begraafplaatsen meer geld kosten dan dat ze opleveren. Het beheren van een begraafplaats is een omvangrijke opdracht die binnen een gemeente nog steeds vaak weinig aandacht geniet. Hierdoor is de uitstraling niet altijd optimaal. Dat is jammer, want met een goed verzorgde en goed beheerde begraafplaats verleen je een goede dienst aan zowel de gemeente zelf (politiek belang) als aan haar bewoners. Bovendien: dergelijk beheer kan wel degelijk leiden tot kostendekkendheid. De vraag is alleen: hoe maak je een begraafplaats kostendekkend op een eerlijke manier.

De grafrechten plus het onderhoud voor een eigen graf, van 2 diep, zijn op veel gemeentelijke begraafplaatsen te beperken tot een maximum van €2.000,- voor 20 jaar. De begraafrechten zijn doorgaans aan de lage kant; het tarief moet dan dekking bieden aan de 12 tot 16 uur arbeid per uitvaart. Arbeid die zowel bestaat uit het delven van het graf, de voorbereiding, het voorlopen en sluiten van het graf als uit de administratieve afhandelingen. Met dit laatste is het innen van de leges veilig te stellen; een goede administratieve afhandeling is dan ook van essentieel belang voor het begraafplaatsbeheer.

Met de administratieve afhandeling wordt uiteraard ook de financiële afhandeling bedoeld. De tarieven worden voor de afkoopperiode geïnd, meestal dus voor 20 jaar (soms 30 of 50 jaar). Het recht op het graf en het onderhoud van het graf en de begraafplaats wordt voor die periode afgekocht. Het is van essentieel belang dat het bedrag wordt ‘geparkeerd’ en er jaarlijks een deel (1/20ste) ten behoeve van het onderhoud van de begraafplaats beschikbaar komt. Alleen dan is er een continue inkomstenstroom die staat tegenover het onderhoud van de begraafplaats. Bovendien levert het gereserveerde geld ook rendement op, dat ingezet kan worden voor het beheer van de begraafplaats.

Bijvoorbeeld: Een begraafplaats met 5000 eigen graven (20 jaar / 2 diep) zou jaarlijks rond de € 500.000.- (€ 100,- maal  5000 graven) aan inkomsten moeten hebben uit alleen al de graf- en onderhoudsrechten. Het rendement van de reserve komt daar nog bij. De meeste begraafplaatsbeheerders (en -administrateurs) die ik ken zouden een gat in de lucht springen als ze zo’n bedrag jaarlijks ter beschikking kregen. De opbrengsten uit de uitvaart zelf kunnen daar nog aan worden toegevoegd.

Als een dergelijk bedrag nu niet jaarlijks beschikbaar is moet gezocht worden naar het antwoord op de vraag waaròm dat niet zo is. Oorzaken en verklaringen kunnen zijn:

– De grafrechten worden bij verlenging niet opnieuw in rekening gebracht en er wordt ook niet geruimd. Er wordt dus op termijn gratis gebruik gemaakt van een graf.

– Graven zijn uitgegeven voor onbepaalde tijd. Dat is een erfenis uit het verleden waarvoor de nieuwe rechthebbenden mijns inziens niet behoeven te betalen. Het is heel goed mogelijk om op die graven toch weer actuele rechten van toepassing te laten zijn waardoor ook de inkomsten weer kunnen worden gegenereerd. In de meeste verordeningen zijn voldoende openingen te vinden, en met goed puzzelwerk en doorzettingsvermogen zijn veel rechten te actualiseren.

– De grondsoort is ongeschikt voor het begraven. Helaas komt het voor dat door ongeschiktheid van de grond er bijvoorbeeld maar in 1 laag begraven kan worden. Het ruimtebeslag per graf is dan groter. Indien men een eigen graf voor 2 personen wenst is dan een dubbelgraf nodig. Het is te motiveren dat die graven duurder zijn.

– De begraafplaats is een park of een cultuurhistorisch monument en heeft meer oppervlakte dan voor de primaire functie noodzakelijk is. Als dit een verbijzondering van de begraafplaats is en een toegevoegde waarde heeft voor de uit te geven graven is het aannemelijk de grafrechten hoger te maken voor de eigen graven.

– Een uitbreiding van de begraafplaats is gerealiseerd terwijl er nog voldoende ruimte op de bestaande begraafplaats voor (her)gebruik in aanmerking komt. De kosten zijn hoog, de gebruiksintensiteit laag.

Door bedrijfsmatig beheer kan een goed en eerlijk tarief worden geboden voor graf en onderhoud. Het is aan de beheerder (en bestuur) een gedegen begraafplaatsbeheer te organiseren zodat er eerlijke tarieven kunnen worden gevraagd.

Conradine de Reus is directeur/eigenaar van Todo groenadvies organisatie management.

Lees ook het artikel van Tom Sprenger en Arie van Kooten, waarin zij reageren op Conradine de Reus.