Een geslaagd voorbeeld van samenwerking

De begrafenisverenigingen van zes Noord-Groningse dorpen werken al 22 jaar samen. In 1999 leidde deze informele samenwerking tot de oprichting van een stichting: Stichting Gezamenlijke Begrafenis- en Begraafplaatsvereniging voormalige gemeente Bierum, afgekort tot Stichting GBB. De samenwerking heeft alleen maar voordelen, menen voorzitter en secretaris.

In Godlinze en Krewerd lijkt de tijd meer dan 150 jaar te hebben stilgestaan. De begraafplaatsen zijn aangelegd ver buiten het dorp, met zicht op de wierde waarop de schilderachtige dorpjes met de historische kerk zijn aangelegd, en aan de andere kant het mooie, verlaten Groningse platteland met hier en daar een grote boerderij. Sinds 1987 bestaat in Noord-Groningen – in hethoge noorden, niet ver van de Eems – een samenwerkingsverband tussen de begrafenisverenigingen van Godlinze, Krewerd, Bierum, Holwierde, Losdorp en de uitvaartvereniging van Spijk. In Bierum en Holwierde ligt de begraafplaats tegen de bebouwde kom, en in Spijk, dat het hardst gegroeid is, midden in het dorp. De verenigingen exploiteren en beheren ieder hun eigen begraafplaats. Toen in 1986 de grafdelver uitviel, besloten ze samen een grafdelver/onderhoudsman in dienst te nemen; tot op heden de enige betaalde kracht. Dit gebeurde in overleg met de gemeente Bierum, waartoe alle dorpen voor de gemeentelijke herindeling behoorden.

Thomas Pastoor, voorzitter van de later opgerichte Stichting GBB: “Dat was de directe reden om samen te werken. Voor die tijd had iedere gemeente haar eigen grafdelver – dat kon de plaatselijke slager of bakker zijn – en een eigen uitvaartverzorger. Vooral in de kleinste dorpen lukte dat niet meer als gevolg van de vergrijzing. Er ontstond dus een samenwerkingsverband, maar zonder statuten.” Pastoor: “Toen de dorpen in 1999 door de gemeentelijke herindeling bij de gemeente Delfzijl kwamen, moesten we de subsidie bij deze – voor  ons – nieuwe gemeente aanvragen. Dat was mede de aanleiding om van de informele een formele samenwerking te maken, in de vorm van de  Stichting Gezamenlijke Begrafenis- en Begraafplaatsvereniging voormalige gemeente Bierum, afgekort Stichting GBB. Verder bestaat de stichting  van bijdragen van de aangesloten verenigingen, een vast bedrag per betalend lid. De bijdrage aan de stichting door de verenigingen is door de jaren heen steeds verhoogd, de subsidie niet. Laurence Hoeksema, secretaris van de stichting GBB: “Kinderen tot achttien jaar zijn gratis  meeverzekerd. Daarna vragen we hen of ze lid willen worden, zodat we ons ledenbestand op peil kunnen houden. Er zijn ook leden die (ver)  buiten de gemeentegrenzen wonen en een binding hebben met het dorp. Wel zijn we huiverig voor graftoerisme. We zitten niet te wachten op mensen die hier voor weinig geld mooi begraven willen liggen.”

De stichting heeft als doel de onderlinge samenwerking tussen de deelnemers te bevorderen en de begraafplaatsen te onderhouden. Dat houdt onder meer in het in dienst nemen van personeel, zoals de grafdelver, en het aanschaffen van materieel, bijvoorbeeld een graflift en een grasmachine. Iedere vereniging levert een bestuurslid aan het stichtingsbestuur, dat uit tenminste vijf personen bestaat. Het bestuur kiest zelf de voorzitter, secretaris en penningmeester. Ook wil men graag voorlichting geven aan andere geïnteresseerde begraafplaatsen of verenigingen. “Begraafplaatsen zijn vrijwel altijd eigendom van een gemeente of een kerk en zelden van een begrafenisvereniging,” aldus Pastoor. “De stichtingsvorm in dit samenwerkingsverband is bovendien uniek. Er komen hier wel mensen van andere verenigingen met specifieke vragen. Onlangs kregen we bezoek van een begrafenisvereniging uit het oosten van Groningen. De kerkelijke gemeente had hen een begraafplaats aangeboden en ze wilden weten hoe wij de zaken aanpakken. Wij willen de mensen daar graag over informeren.”

1 + 1 = 3
Het samenvoegen van activiteiten levert een grotere efficiency en effectiviteit op dan de som van de afzonderlijke activiteiten; het principe van 1 + 1 = 3. Enkele voordelen zijn een pool van reserve-grafdelvers en het uitwisselen van dragers (door twee personen gecoördineerd) en de beschikking over drie opbaarruimtes. Er is eenheid van tarief (contributies en grafaankoop) voor de complete dienstverlening, die bij de verenigingen nagenoeg gelijk is. Men wil de samenwerking nog verder intensiveren, meer financiële informatie uitwisselen en de administraties automatiseren. “Onze intentie is een optimale dienstverlening tegen een zo gunstig mogelijke prijs,” zegt Thomas Pastoor. “We bieden een totaalpakket, al kunnen mensen zich altijd bij ons of elders bijverzekeren. We werken samen met Twenthe Uitvaartverzekeringen, een maatschappij die over een online geautomatiseerd systeem beschikt en onze actuariële reserve kan berekenen. Want al hebben we geen winstoogmerk, we moeten in elk geval reserves hebben om ons laatste lid te kunnen begraven.” “De Begrafenisvereniging Krewerd maakt zelden gebruik van de faciliteiten van de stichting, maar neemt wel deel aan onze jaarlijkse vergadering,” vervolgt de voorzitter. “Ze hebben hun eigen onderhoudsman. Hun ledenadministratie hebben ze uitbesteed aan Monuta omdat er onvoldoende jonge mensen beschikbaar zijn. Krewerd heeft maar 180 inwoners. Het ondersteunen van de kleinere dorpen was ook een reden om de samenwerking in een stichting onder te brengen, onder het bekende motto ‘Draagt Elkanders Lasten’. Dat moet ik wel eens verdedigen in Spijk, waar ik zelf woon. Spijk is het grootste dorp, met 1500 inwoners. Met de uitvaartvereniging van Uitwierde zijn we in contact gekomen door de gemeentelijke herindeling. Zij maken gebruik van onze dragers en bezoeken onze eindejaarsbijeenkomsten om op de hoogte te blijven.”

Flexibel
Uit de gedeeltelijke samenwerking met Krewerd en Uitwierde blijkt de flexibiliteit van de Stichting GBB. Ook de verenigingen die er voor honderd procent bij betrokken zijn, bepalen zelf wat er op hun begraafplaats gebeurt. “Wel blijven er cultuurverschillen”, zegt Thomas Pastoor, die graag investeert om de eenheid te bewaren. “Gemeenschappelijk is de protestantse achtergrond, maar er was in het verleden veel rivaliteit tussen de grotere en de kleinere verenigingen. Het kon er soms behoorlijk emotioneel aan toegaan in de vergaderingen. Tegenwoordig zien we nog wel verschillen van inzicht als het gaat om afbakening van taken en verantwoordelijkheden. Toch hebben we al veel bereikt, zeker als je ziet dat de samengevoegde Gemeente Delfzijl nog niet in staat is om een eenduidig beleid op te stellen. En dat met één betaalde kracht en tientallen vrijwilligers.”