Een bonus voor het begraven

Alex Janssen werkt met plezier als senior voorman op de begraafplaats in Alkmaar. Hij heeft prettige collegas. Met zijn vieren vormen we een goed team. Toen uitbreiding van het team nodig was bleek het moeilijk een nieuwe collega te vinden. We zijn anderhalf jaar bezig geweest om iemand te vinden. Reacties op advertenties kwamen van bouwvakkers, een bloemist en iemand uit een snackbar. Maar je zoekt toch iemand die bij voorkeur van een andere begraafplaats komt of die weet hoe het er werkt.

De gemeentelijke begraafplaats in Alkmaar is ontworpen door Jan David Zocher junior, dezelfde landschapsarchitect die ook het ontwerp van de Amsterdamse begraafplaats Zorgvlied en de Utrechtse begraafplaats Soestbergen op zijn naam heeft staan.

De Alkmaarse begraafplaats is aangelegd in 1830 en staat sinds 1989 op de monumentenlijst. De neoclassicistische poort is van bijzondere kwaliteit. In het fronton staat een Latijnse tekst. Vrij vertaald vermeldt deze: De bevolking van Alkmaar schenkt deze begraafplaats aan de allergrootste en de beste God om hun doden te kunnen eren. Oorspronkelijk was er in de poort plaats voor een kantoor, een sectiekamer en een wachtruimte. Nu zijn er rechts de toiletten te vinden en is links een wachtruimte. De aula dateert van 1950. Om ruimte te creren voor lijkwagens werd de oorspronkelijke Zocheriaanse waterpartij ingeperkt. In vroeger tijden was de begraafplaats ingedeeld in vakken: links voor de protestanten en rechts voor de katholieken, gescheiden door water, vertel senior voorman Alex Janssen. Maar dat is verleden tijd. Wel is er een apart islamitisch gedeelte met ruimte voor 75 graven. Janssen is ook verantwoordelijk voor de naastgelegen joodse begraafplaats en twee kleine begraafplaatsen in Koudijk en Ouddorp. Janssen: Ik heb te maken met verschillende imams, van Surinaamse, Turkse, Irakese en Marokkaanse origine. Op het islamitische grafveld worden de graven voor eeuwig uitgegeven. Zolang er betaald wordt, worden deze niet geruimd. Er komt een knekelput op het veld die in de juiste richting wijst waar we de beenderen in herbegraven. Verleden week hadden we nog te maken met het overlijden van een niet-islamitische vrouw die bij haar man op het islamitische veld begraven wilde worden, maar dat wilde de familie niet, omdat ze niet mohammedaans was. Ze mogen natuurlijk wel beiden op het algemene gedeelte begraven worden. Meestal wordt er in een gesloten kist begraven, vervolgt Janssen zijn verhaal over islamitisch begraven. Maar soms halen ze de persoon bij het graf uit de kist, of verwijderen ze alleen de deksel. En soms wordt de dode begraven in een holle ruimte, een soort van grafkelder, maar dan van hout, die in vijf jaar instort en dan vol loopt met zand. Maar dat zijn meer uitzonderingen. Het graf is altijd een diep terwijl het wel drie diep mag zijn.

Vooroordelen
De werkzaamheden van Alex Janssen als senior voorman op de Algemene begraafplaats bestaan uit voorlopen, graf delven, groenonderhoud en het overnemen van de administratieve taken bij ziekte of afwezigheid. De gebruikelijke werkzaamheden op een begraafplaats. We zijn een kleine groep: vier medewerkers op de begraafplaats en n op kantoor. We vormen een goed team en gaan goed met elkaar om. Iedereen is in dienst van de gemeente Alkmaar. De administratieve taken waren oorspronkelijk ondergebracht op het gemeentehuis, maar dat werkte niet goed. Het kostte veel tijd. Er was toen nog geen mobiele telefoon, dus we bleven maar bellen en lopen van kantoor hier naar gemeentehuis. De administratieve medewerkster alhier had al wel een computer, maar de grafbriefjes moesten daarheen. Nu is de hele administratie op de begraafplaats ondergebracht. Het is veel efficinter en bezoekers kunnen nu ook direct hier op kantoor terecht. Omdat het al enige tijd moeilijk is om aan nieuw personeel te komen, hebben we van de gemeente een salarisschaal erbij gekregen. Meestal zitten begraafplaatsmedewerkers in schaal vier, maar hier krijgen de medewerkers schaal vijf met een uitloopmogelijkheid naar schaal zes. Voordat je daar inzit, dat duurt wel een tijd. Omdat ik senior ben zit ik nu nog in schaal zes en volgend jaar ga ik naar zeven, dat is mijn uitloopschaal. Ik zie het als bonus voor het begraven, want dat is toch minder leuk werk. Ik werk veel buiten, net als de anderen, maar ik heb dan meer verantwoordelijkheid en moet ook thuis zijn in de administratie en in het overleg met de klanten en begrafenisondernemers.”” Zijn baas is algemeen chef van stadsbeheer. “”Ik zie hem niet veel, maar ik kan altijd bellen als we hem nodig hebben. Het is erg moeilijk om nieuwe collegas te vinden, vertelt Janssen. “”We zijn anderhalf jaar bezig geweest om iemand te vinden. Reacties op advertenties kwamen van bouwvakkers, een bloemist en iemand uit een snackbar. Maar je zoekt toch iemand die bij voorkeur van een andere begraafplaats komt of die weet hoe het er werkt. Het gaat niet alleen om groenonderhoud, je moet mensen te woord staan, computerkennis hebben, voorlopen, de Wet op de lijkbezorging een beetje kennen. Het is vrij complex werk en het duurt zeker twee tot drie jaar om ervaring op te bouwen. Er zijn nog een hoop vooroordelen waardoor het opleiden van andere groenmedewerkers van de gemeente stukloopt omdat ze hier uiteindelijk toch niet graag willen werken. In de anderhalf jaar dat we bezig zijn geweest, hebben we n goede kandidaat gevonden, die we ook al hadden aangenomen, maar die woonde te ver weg en zei toen toch weer af. Gevolgd door een kandidaat die ook later weer afzei. Voordat je het weet ben je zo een jaar bezig om iemand te vinden. Toen kwamen we via een uitzendbureau in contact met iemand uit de bouw, maar bij die man bleek tijdens het werk dat hij de specifieke handigheid die je nodig hebt op een begraafplaats niet had. Uiteindelijk hebben we een uitzendkracht die ooit eerder bij ons had gewerkt gevraagd om terug te komen, want deze man wist wat al om wat voor werk het ging, en wist dus waar hij aan begon. Hij zegde zijn baan op bij de ongediertebestrijding en werkt al weer een tijd heel plezierig met ons team samen. “

De persoon
Naam: Alex Janssen
Leeftijd: 46 jaar
Opleiding: PABO, onderwijs akte voor de lagere school. In het onderwijs was geen werk te krijgen. Mijn broer werkte bij Oranjewoud en die heeft me aan een baan in het groen geholpen. Bij Oranjewoud namen ze werk aan op de begraafplaats in Haarlem en zo ben ik in het vak gerold. Verder heb ik de cursus boomverzorging en omgaan met publiek gevolgd.
Functie: Senior voorman

Hoe lang in dienst? 18 jaar, in Alkmaar 8 jaar en daarvoor 10 jaar in Haarlem op de begraafplaats.Wilt u dit werk nog lang blijven doen? Ja, buiten het begraven om is het mooi werk.
Wilt u zelf begraven worden? Nee, ik wil gecremeerd worden en dan uitgestrooid worden langs het strand.
Wat vond u zelf de mooiste begrafenis? De opvallendste was die van een Hells Angel op de Algemene Begraafplaats aan de Vergierderweg in Haarlem-noord. Ik was voorloper. Er reden 150 motoren over de begraafplaats. De Hells Angels regelden alles zelf. Dan kwamen ze net voor sluitingstijd met drank en drugs en gingen dan bij hun vriend zitten. Als je je daar niet mee bemoeide ging het goed. Ze respecteerden de andere graven. De mooiste begrafenis was er een met paarden en in het wit, dat was de eerste keer dat ik zoiets meemaakte.

De begraafplaats
Aantal begravingen per jaar: Met de begraafplaatsen van Ouddorp en Koedijk mee, die onder Alkmaar vallen, 175 per jaar. Op de joodse begraafplaats een of twee per twee jaar.
Grootte: 8 ha.
Bezwaar tegen begraven zonder kist? Nee.
Mogen nabestaanden de touwen hanteren? Ja, de lift niet.
Goedkoopste graf: Een gemeenschappelijk (algemeen) graf van ongeveer 500,- euro.
Duurste graf: Een familiegrafkelder voor drie personen voor 20 jaar, die kost 2200,- euro. We zijn een van de duurdere begraafplaatsen van Noord-Holland. Let wel, niet de duurste.
Is de begraafplaats kostendekkend? Bijna, er is een jaarlijks tekort van 200.000,- euro, heb ik horen fluisteren in de wandelgangen. “