Handige dingen

Voor begraafplaatsbenodigdheden kunnen beheerders kiezen uit de catalogus, maar soms hebben ze iets nodig wat er niet in staat. Dan is het tijd om zelf te gaan knutselen of samen met een producent tot maatwerk te komen. Zoals in Barneveld en Rheden gebeurde.

Bij een werkloods op begraafplaats Heiderust in Rheden staat een groen, stalen apparaat klaar op een pompwagen. Met een beetje fantasie kan de meer dan manshoge BulTainer doorgaan voor een fitnessapparaat. Medewerker Derk Pardijs haalt twee dikke bouten uit de BulTainer, rolt hem naar een aanhangwagentje, hangt het apparaat met een u-profiel aan de laadklep en zekert tot slot de lading met de twee dikke bouten. Dan rijdt hij het aanhangwagentje met een minitrekker naar de Buster 132, een van de elf afvalunits op de lommerrijke, tegen een stuwwal gelegen begraafplaats.

De BulTainer en Buster heeft Heiderust vorig jaar bedacht, c.q. laten bedenken, om de afvalinzameling op de begraafplaats te verbeteren. Tot medio vorig jaar stonden op elke afvalunit twee kliko’s, voor groenafval en voor restafval, vertelt beheerder Cees Van der Zwaard. Die werden om de week op een karretje geladen en aan de straat gezet, waar de vuilniswagen hen kwam legen. “Op zich geen probleem, maar het moet wel tilbaar blijven,” aldus de beheerder. En dat was lang niet altijd het geval. Sommige bezoekers namen huisvuilzakken van thuis mee en dumpten die in de kliko’s. Nabestaanden rolden de kliko’s soms tot aan het graf en vulden die met grond of grind. Uiteindelijk kreeg Pardijs samen met een collega de kliko’s wel op de aanhanger getild, maar zijn rug leed eronder.

En kijk nu eens. Pardijs staat bij de afvalunit, die onder een metalen afdekplaat drie compartimenten bevat voor groen, plastic en restafval. Het gft-afval valt in een kliko, het restafval en het plastic valt in afvalzakken. De groenmedewerker opent de unit, trekt de groenkliko eruit en haakt hem aan de BulTainer. Die tilt de bak langzaam omhoog en kantelt hem, totdat hij op de kop hangt en de inhoud in de aanhangwagen valt. Zo rijdt Pardijs regelmatig de afvalunits af en lost vervolgens het groenafval op de parkeerplaats. Daar haalt een afvalbedrijf het op.

Karretjes

“We hoeven niet meer te tillen, één man kan de bakken legen,” benoemt Pardijs de voordelen. Bovendien zit de Buster op slot – nabestaanden kunnen de containers niet meer naar het graf rijden en daar vullen – en zijn de openingen kleiner, waardoor de kliko’s niet meer als dumpplek worden gebruikt. De aanpak lijkt voor de hand liggend, evenals de kiepconstructie. Volgens Van der Zwaard werken ook andere begraafplaatsen met kiepconstructies, maar dan als integraal onderdeel van een aanhangwagen. “We hebben al genoeg karretjes. We wilden iets dat we aan de bestaande aanhangwagen konden hangen.” Daarvoor is maatwerk nodig. “De meeste leveranciers verkopen vaste producten en willen de ontwerpen niet helemaal op de kop zetten.”

Voor de ontwikkeling van Buster en BulTainer werkte Heiderust samen met Delta Products (Buster) en ENJE Trading (BulTainer). Directeur Friederich Meijer van Delta Products ontwikkelt vaker met zijn klanten nieuwe producten. “Acht jaar geleden was er een meneer van de begraafplaats in Groesbeek die zei: ‘Ik snap niet dat er gebukt moet worden voor een watertappunt op de begraafplaats.’ Die heeft een watertappunt bedacht waar een tussenplateau aan zit. Dat is inmiddels door begraafplaatsen in Nederland, Duitsland en België omarmd.”

Voor de Buster heeft Meijer rond de tafel gezeten met medewerkers van Heiderust. Met hun ideeën en wensen is hij naar huis gegaan om vervolgens terug te keren met de Buster. Die heeft hij nu ook onder de aandacht gebracht bij andere begraafplaatsen. “Het is heel prettig voor ons als we producten repeterend in productie krijgen, maar de ontwikkelingen in de markt zijn niet tegen te houden en de wensen en budgetten maken dat je steeds maatwerk moet leveren.”

Dat ervaart ook directeur Cok Rijneveld van ENJE Trading. “Wij werken al vrij lang voor de gemeente Rheden. Voor probleemgevallen wordt er wel eens wat bedacht. Niet overal is een machine voor te koop,” is Rijnevelds ervaring. Samen met zijn zwager bedacht hij de BulTainer. “Zoiets is niet in de handel, we hebben heel internet zitten afspeuren.” Andere begraafplaatsen heeft hij nog niet benaderd. “Kijk, je kunt wel iets bedenken, maar het promoten en verkopen is een heel ander verhaal.” Eerst maar eens afwachten of dit artikel iets oplevert, zegt hij. “We hebben de gegevens allemaal bewaard. Stel dat er meer begraafplaatsen komen, dan kunnen we het zo gaan bouwen.” 

Kistenlichter

Ook Cees van Delen, beleidsmedewerker begraafplaatsen in de gemeente Barneveld, mikt op de publiciteit in De Begraafplaats. Zijn buitendienstcollega Gerard Mulder heeft namelijk een ‘kistenlichter’ bedacht, om de ketting die bij de begraving onder de kist zit, makkelijk onder de kist vandaan te krijgen. Twee jaar heeft de gemeente het apparaat in gebruik.

In de kleine werkloods – aan de glas-in-loodramen en tegelvloer is te zien dat deze ooit dienst deed als aula – legt Mulder uit hoe het voorheen ging. Op een open graf ligt de graflift, een stalen lijst om het graf heen met twee kettingen die de lange zijden van de lijst met elkaar verbinden. Op de kettingen rust de kist, die men met behulp van de lift in het graf laat zakken. Als de kist op de bodem ligt, zitten de kettingen klem tussen de bodem en de kist en is het niet mogelijk om ze los te maken. Dus dan stak een medewerker een lange stok met daaraan een haak het graf in om de kist aan een hengsel een stukje op te tillen. Door een paar keer aan de stalen draad van de lift te trekken, schiet onder de kist de schakel van de ketting los en kan de ketting omhoog worden getrokken. Die handeling is letterlijk een pijnpunt: “Het kost je je rug, want zo’n kist weegt zo 80, 90 kilo.” Zeker bij een dubbel of driedubbel graf, waarbij de stok met de haak bijna helemaal in het graf verdwijnt, was het een lastig karweitje. “Dan stond je helemaal zo,” zegt Mulder en gaat diep door de knieën.

Een alternatief is twee sleuven graven op de bodem van het graf, waar de kettingen los in hangen. Omdat de kist niet meer op de ketting duwt en er geen spanning meer op de ketting staat, kun je de ketting met een paar rukken aan de staaldraad van de lift lostrekken. Nadeel is dat iemand het graf in moet om de gleuven te graven. Een alternatief voor de sleuven is de kist op stenen of houten balkjes leggen. Dat heeft echter als nadeel dat als het graf gevuld wordt met aarde, onder de kist lucht blijft zitten, waardoor het graf eerder kan verzakken. Dus wordt in de praktijk vaak de stok met de haak gebruikt.

Uitschuifbare poten

Dat moet toch anders kunnen, vond Mulder, dit lastige en ongezond karweitje. Dat daar een lier aan te pas kwam, had hij al snel bedacht. Maar hoe maak je die vast aan de lift? Eigenlijk heel eenvoudig: door aan de lier twee uitschuifbare poten te maken, met ‘voetjes’ die om de stalen lift heen passen. De poten kun je eenvoudig vastdraaien, waardoor de ‘kistenlichter’ geen kant meer op kan.

Het eerste exemplaar werd in de gemeentelijke werkplaats in elkaar gelast. De volgende exemplaren zijn door een eenmansbedrijf gemaakt. Ook voor een begraafplaats in IJsselmonde heeft Barneveld er eentje gemaakt. Als andere begraafplaatsen zich nu eens melden bij Van Delen, zo denkt deze hardop. “Als er veel animo voor is, kunnen wij hen naar het bedrijf verwijzen dat ze voor ons maakt. Hoe meer er van gemaakt worden, hoe goedkoper het kan.” Mulder zou het jammer vinden als een grote fabrikant het product kaapt en voor een flinke prijs in de markt gaat zetten. Bovendien: “Ik vind het leuk als andere mensen iets hebben aan wat ik heb uitgevonden.”