Moet het nòg goedkoper?

Het komt op diverse plaatsen in dit blad aan de orde: het onderzoek van Monuta onder 433 gemeentelijke begraafplaatsen naar de stijging van grafkosten. De LOB en individuele beheerders tonen zich geïrriteerd over de onvolledigheid van het onderzoek en de ongenuanceerde conclusies die veel mensen eruit trekken. ‘De duurste begraafplaats (5029 euro) ligt in de gemeente Moordrecht’, ‘Haren is het duurst, Bellingwedde het goedkoopst’ (Dagblad van het Noorden). Dat zijn de koppen die mensen onthouden. De nuances komen wel aan bod, maar vooral in discussie op sites zoals uitvaartbranche.nl en die worden niet gelezen door publiek.

Waarschijnlijk verwoordt SP-politicus Jan Marijnissen in zijn weblog (www.janmarijnissen.nl/weblog) op 11 april 2005 precies wat veel mensen denken: ‘In Nederland zijn veel verschillen tussen rijk en arm. Niet enkel in het dagelijkse leven, maar tegenwoordig ook in de dood. De cijfers waarmee het AD vandaag kopte zijn te gek voor woorden. In Moordrecht zijn de kosten van een graf 25 keer duurder dan het plaatsje Bellingwedde, het verschil is bijna 5000 euro. Cremeren is gemiddeld 725 euro, begraven kost iemand tussen de 400 en de 6500 euro. Drie keer raden wat de minima zullen kiezen als ze überhaupt nog iets over hebben. Ook verzekeren is hierbij geen optie. Veel mensen zouden dat extra geld op dit moment niet eens kunnen missen.’ Dit stukje lokt veel, even ongenuanceerde reacties uit: ‘Ik vind het schandalig dat gemeenten deze bron van inkomsten zo uitknijpen. Het wordt duidelijk. Deze lijkenpikkers gaan daadwerkelijk over lijken. Ik denk dat we over vijf jaar, drie categorieën krijgen: begraven, cremeren en massagraf. Alle uitgedroogde bejaarden en uitgehongerde uitkeringstrekkers komen dan in een kuil terecht.’ En: ‘Lees het nieuws en neem waar; dat voor geld en macht steeds meer mens en bereid zijn om sociale en humane principes te dumpen voor eigen gewin!’

Terecht constateert de LOB dat het Monuta-onderzoek onvolledig en ondermaats is, maar wonderlijk is dat niemand zich afvraagt of begraven nu werkelijk zo duur is? Stel dat een eigen graf voor drie personen voor twintig jaar 2000 euro kost (en dat is aan de hoge kant genomen), dan komt dit neer op 100 euro per jaar. Tel daar 30 euro per jaar aan onderhoud bij op, dan komen we op een totaalbedrag van 130 euro. Is dat duur? Het punt is dat mensen de rekening voor twintig jaar tegelijk gepresenteerd krijgen en daarvan schrikken, maar de jaarlijkse huur voor de stacaravan, die een half jaar leeg staat, is vele malen hoger. Gunnen we onze doden die 130 euro per jaar niet?

Het stukje van Marijnissen had de kop ‘Het recht te kunnen begraven’. Maar is begraven wel een recht? Het antwoord is nee. Er is wel een plicht voor de overheid om te zorgen dat ieder lijk bezorgd wordt, maar dat kan ook een crematie zijn en hoeft zeker geen ‘nette’ uitvaart te zijn. Als in een gemeente algemene graven zijn, zal de sociale dienst er altijd voor kiezen daar in te begraven, en niet in een eigen graf. Feitelijk is het begraven in een eigen graf een luxe. (Het zijn uitsluitend de prijzen van de eigen graven die Monuta heeft onderzocht). Wie een eigen graf wil, zal daar geld voor over moeten hebben. Tenzij we in meerderheid vinden dat iedereen recht heeft op een betaalbaar eigen graf. Dan wordt het een politieke kwestie en kunnen we daar misschien zelfs een maatschappelijke discussie aan wijden. Als we ervoor kiezen om begraven zo goedkoop mogelijk te maken, betekent dit dat de centrale overheid zich ermee zal gaan bemoeien. We spreken bijvoorbeeld af dat iedereen een vast basisbedrag zelf betaalt, de rest vult de overheid aan. Of moet het helemaal gratis? Iedereen een staatsbegrafenis en een staatsgraf? Waarschijnlijk bestaat dan juist het risico dat iedereen een algemeen graf krijgt en dat alleen de rijken zich daaruit weten te kopen. Het zou prettig zijn als Jan Marijnissen en collega-politici daar eens hun visie op gaven.