Waarom moeten grafrechten worden overgeschreven? 1

Vraag:

Geachte mevrouw,
Als beheerder van de kerkelijke begraafplaats te E. heb ik wat inhoudelijk vragen m.b.t. het overschrijven van grafrechten. Ik hoop dat U mij kunt helpen. Volgens ons reglement van de begraafplaats is het mogelijk om binnen 1 jaar na het begraven van een overledene om de grafrechten over te schrijven naar familie. Wat is het nut hiervan ? Bij partners kan ik de situatie voorstellen, maar bij het overschrijven naar een kind niet. Als de tenaamstelling gewijzigd wordt kan deze persoon dan ook grafrechten ontlenen aan dat graf ? Als erbij overschrijving meerdere kinderen zijn moeten die dan toestemming verlenen. Als er binnen 1 jaar geen overschrijving plaatsvindt dan vallen de grafrechten terug naar de kerk. Dus daarna moeten ze opnieuw gekocht worden ? Hopenlijk kunt U mij enige duidelijk hierin geven ?
A. van Z.

Antwoord:

Geachte mijnheer van Z.,
Ik denk dat de kwestie hier niet zozeer het overschrijven van de grafrechten binnen een jaar na het begraven van de overledene betreft, maar het overschrijven van de grafrechten na het overlijden van de rechthebbende. In artikel 15 van het Modelreglement van de NH kerk – ik vermoed dat uw reglement daarop is gebaseerd – staat het in lid 2 en 3 als volgt: 2. Na het overlijden van de rechthebbende kan het recht worden overgeschreven op naam van de echtgenoot of levenspartner dan wel een bloed- of aanverwant tot en met de derde graad, mits het verzoek hiertoe schriftelijk wordt gedaan binnen een jaar na het overlijden van de rechthebbende. Overschrijving ten name van een ander is slechts mogelijk indien daarvoor gewichtige redenen bestaan. 3. Indien binnen de in lid 2 gestelde termijn geen verzoek tot overschrijving is gedaan, vervalt het recht aan het college van kerkvoogden. Het nut hiervan is dat grafrechten altijd op naam moeten staan. Zonder rechthebbende (de houder van die grafrechten, zeg maar) kunnen de rechten immers ook niet uitgeoefend worden. Het graf zou dan van niemand zijn, nou daar heeft dus niemand wat aan, de nabestaanden niet, en u als beheerder al helemaal niets, want wie moet u dan nog aanspreken op zijn/haar verplichtingen? Wanneer nu de rechthebbende overlijdt, wordt deze vaak in zijn “eigen” graf begraven. In veel gevallen zijn de grafrechten dan nog niet overgeschreven op naam van een nieuwe rechthebbende. De begraving is daarmee eigenlijk al een illegale actie: immers voor elke bijzetting in een eigen graf is toestemming nodig van de rechthebbende. Dat is nou juist een van de belangrijkste kenmerken van dat uitsluitende grafrecht: dat de rechthebbende de baas is over het graf en beslist wie, wanneer, hoelang er in begraven wordt gehouden. U moet dus eigenlijk voordat de begrafenis plaatsvindt al regelen met de nabestaanden dat een van hen de nieuwe rechthebbende wordt (zie hiervoor ook het artikel ‘Een goed aanvraagformulier is het halve werk’ in het komende voorjaarsnummer van ons vakblad De Begraafplaats). Maar uw reglement is klantvriendelijk: vaak in alle drukte en verdriet rondom de begrafenis wordt dit overschrijven van de grafrechten immers nogal eens vergeten. De nabestaanden hebben dan nog een jaar lang de gelegenheid om de grafrechten op naam te nemen. U zegt dat u het overschrijven van de rechten naar de partner wel begrijpelijk vindt, maar naar een kind niet. Het hangt er maar van af hoe oud dat kind is. Als deze meerderjarig is dan mag deze rechthebbende worden. En als het een minderjarig kind betreft, dan zal een van de andere familieleden de rechten op naam moeten nemen. En ja: de wijziging tenaamstelling houdt in dat de grafrechten volledig overgaan op een nieuwe rechthebbende. Als er meerdere belangstellenden zijn, of meerdere kinderen, dan zal men zelf onderling moeten beslissen wie dat wordt. En het is ook niet zo dat er één kind of ander familielid meer recht op de grafrechten heeft dan een ander kind of familielid, of dat ze elkaar toestemming moeten geven, mits men zich maar houdt aan de bepalingen daarover in uw reglement. Wanneer in uw reglement geen beperkingen staan aangegeven, zoals in bovenstaand model-artikel, dan mag in principe iedereen de grafrechten op naam nemen. Wanneer de rechten niet binnen een jaar zijn overgeschreven, dan kunnen vallen de grafrechten inderdaad terug aan de kerk. Het graf kan dan opnieuw worden uitgegeven tegen het reguliere tarief. Dat kan aan bijvoorbeeld een familielid die belangstelling heeft voor instandhouding van het graf met inhoud. Maar het kan ook uitgegeven worden aan een nieuwe familie, mits uiteraard de wettelijke grafrusttermijn van de laatste overledene is verstreken en het graf eerst wordt geruimd. Ik hoop u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd.
Met vriendelijke groet,

Pauline Harmsen
22 februari 2006